Linog ug ang panuhot sa kalibutan sa mga anhing Grego

Gerard Pareja

Matud pas mga pinaka karaang Grego, ang kalibutan gipas-an sa usa ka dakong dagat. Ug kon dunay kalagut kining maong dagat o baha, dunay mahitabong linog.

Sa dihang maayo na moasoy ang mga Grego, ilang gi-refine ang ilang sugilanon tali sa linog. Nagkanayon ang ilang mitos nga ang hinungdan sa linog mao ang mga pag busdak sa bangkaw ni Poseidon nga dunay tulo ka talinis nga ulo. Si Poseidon nga maoy gi-ingong ginuo sa kadagatan gianggaan usab og Earthshaker o tig tay-ug sa kalibutan.

Dihang nagsugod nag ka theoretical ang mga Grego misugyot sila nga dunay mga klase sa hangin nga na-trap sa ilawom sa kalibutan.

Mahitabo ang linog kon buot mo eskapo kining maong mga hangin. Kon mao kini daw matandi diay nato sa panuhot diin dunay mga hanging ga daguok sa atong tiyan ug sa ubang parte sa atong lawas.

Daw makoniktar ta kining maong panan-aw nga may kalabutan sa mga nabilangong hangin sa pamaagi sa pagpadagan sa geothermal plant diin ang init nga hangin ilawum sa bulkan pahungawon ug ang hinungaw niini maoy mopatuyok sa mga turbine nga mahimo na nga tinubdan sa kuryente.

Susama ra gihapon sa panuhot nga kinahanglang i-utot o itug-ab ang hanging gadaguok sulod sa atong lawas. Hinuon kining hangin nga gikan sa atong lawas dili pa igo makapasiga og bombilya.

Niadtong miaging Huwebes dunay 6.5 magnitude nga linog nga ang kinatung-an didto sa Jaro, Leyte. Tungod kay medyo kusog kini ug nga mabaw ra ang tinubdan niini daghang mga silingang lalawigan ang natay-og niini. Gawas sa dakong kadaut nga natagamtam sa mga lungsod ug dakbayan sa Leyte, nawad-an sad og tubig ug koryente ang Bohol.

Kita diris Sugbo nakatagamtam usab og pipila ka brownout ug pag rasyon sa tubig. Tungod kini sa pag palyar sa Energy Development Corporation Geothermal Plant sa Tongonan sa dakbayan sa Ormoc human sa maong linog. Duha usab ka kinabuhi ang nakalas, mga biktima sa pagdahilig sa yuta.

Matud pa sa Philippine Institute of Volcanology and Seismology (Philvolcs) nga ang kining linog sa Leyte usa ka pahimangno sa mga nanimuyo sa kaulohan aron mangandam sila niining gitawag og “the big one” o ang dakong linug nga motunga kada 400 ka tuig sa gitawag og West Valley Fault.

Ang 100-kilometer nga fault moagi sa mga bahin sa Bulacan, Quezon City, Marikina, Makati, Pasig, Taguig ug Muntinlupa sa Metro Manila; San Pedro, Biñan, Sta. Rosa, Cabuyao ug Calamba sa Laguna; ug Carmona, General Mariano Alvarez ug Silang sa Cavite.

Niadto pang 1658 gi limug kining West Valley Fault nga 357 ka tuig na ang milabay.