‘Taphaw nga massive testing?’

Mangambot lang ko kung di ba unya ta mosamot kayagaw, ka panic, kabalaka, kahingawa ug kaguol human manggawas ang mga kuwestiyonable’ng resulta nga “false positive” ug “false negative” sa massive testing nga sugdan karong Lunes sa tulo ka mga dagkung siyudad nga mao ang Cebu City, Mandaue City ug Lapu-Lapu  City.

Taphaw ang resulta tungod kay ang gamitong test kits mao man ang gitawag og “rapid antibody test kits” nga gihulagway sa ubang health experts nga di gyud kahatag og accurate results. Blood sample ang kuha-on sa testingan nga tawo ning paagiha.

Unya kung ma-positive i-subject pa for confirmatory test unya kuhaan na sab og swab sample unya gamiton na ang  standard test kit nga mao ang (RT-PCR) or (real time) reverse transcription-polymerase chain reaction.

Sa laktod, malangay ug magbalik-balik sa agi ug taas kaayo ang exposure sa mga medical personnel ug sa magpakuhag samples unya maghatag na gyud hinoon og risgo.

Joint project kini sa tulo ka mga dakbayan ug kang Office of the  Presidential Assistant for the Visayas (OPAV) Michael Dino sa tuyo nga mahibaw-an kuno ang tinuud nato nga sitwasyon sa  maong pandemic sa COVID-19 ug basihan paglibkas sa gipatuman sa enhanced community quarantine (ECQ).

Unsaon pagtugkad sa tinuud nga gamitan man og testing kit nga dili kahatag og accurate results?

Laing pangutana, nganong dili man gamitan og RT-PCR nga test kits nga mas kasaligan ug giila nga gold standard pagdiagnose og COVID-19?

Gawas nga mahimong kuwestiyonable ang mga resulta, dili ba taphaw kining maong paagi kay ang target 10 porsiyento ra man sa kinatibuk-ang gidaghanon sa pamilya sa tulo ka mga siyudad?

Makapugos ba sab sila niadtong mga tawo nga dili magpatesting ilabina niadtong way simptomas  sa maong sakit ug niadtong mga tawo nga mahadlok nga matakdan na hinoon niining massive testing?

Sa akong bag-ong time slot nga radio program sa DYSS Super Radyo sa GMA, 10 a.m. to 12:00 noon, daghan kaayo nga mga  listeners ang  mipadayag nga di gyud sila mo-apil sa massive testing tungod sa kahadlok nga  ma-igo sila sa COVID-19.

Gawas  niini, mahug nga way kapuslanan ang pagpatest kay dili gihapon accurate ang resulta.

Si Dr. Daisy Villa, Cebu City health officer, iyang giklaro nga  kining duha ka klaseng testing kits ang ilang gamiton sa massive testing.

Nagpasabot nga kung manegative sa COVID-19 ang gitestingan pinaagi sa rapid testing dili na subli-on. Pero  kung mapositive sa rapid  test, ipa-confirm pa pinaagi sa PCR  testing. Nagpasabot  nga kuhaan na sab og  swab sample ang tawo nga unang gikuhaan og dugo. Dili ba kini delikado nga taas kaayo ang exposure?

***

Prangka nga pagka-estorya dili sa ingon nga pagdaug-daug ni ngadto sa mga frontliners o sa mga City Health personnel  nga mokuha og  blood o swab samples alang sa massive testing karong Lunes, apan mas maayo siguro nga sila maoy unahon pag-COVID test.

Dili gyud ta makasiguro sa ilang sitwasyon kay nadiin-diin na ni sila pag-adto sa mga lugar nga daghang nagpositibo.

Tungod niini daghang sugyot nga kung ingkaso maghouse to house ang mga frontliners sa pag-COVID test, kinahanglang ang tagbalay mag-andam og gloves unya hangyoon ang  mokuha og sample nga ang glove nga gi-andam maoy ipasul-ob.

Laing sugyot mao nga kinahanglang ang tagbalay mag-andam og binalde nga tubig nga may sagol chlorine o Zonrox aron sa dili pa mang-extract og samples sa mga miyembro sa pamilya kinahanlang pahinawon og tarong ang mga frontliners unya pagamiton og sabon.

Unya pagkahuman sa pagpakuhag samples kinahanglang maligo gyud o ba kaha hilam-osan ang nawong  gamitan og sabon.

May ponto kining maong mga sugyot isip paneguro sa kaluwasan.

***

Nanawag nako si former Lahug Barangay Captain Jovito “Dodong” Taborada kagahapon human nabalaka sa sitwasyon sa barangay  kay napun-an og dugang tulo ang duha nga nag-positive sa COVID-19.

Sa  among kukabildo, iyang gihagit sila Kapitan Ging-ging Muaña Empleo ug tanang mga opisyales ug mga kawani sa Lahug nga ipaCOVID test human nahibaw-an sa kanhi kapitan nga ang usa sa mga nag-positibo usa ka elected official.

Pero si Kapitan Empleo midawat sa hagit apan magpaabot sila sa taga Cebu City Health nga maoy momandu kanila sa pagpatest sanglit maoy labing nasayod sa trabaho sa contact tracing.

Mipasidaan si Empleo nga dili ron panahon sa pamulitika. Apan  sa habig ni Taborada iya lang gitan-aw ang kaayuhan sa mga residente ug mga incumbent officials aron mawagtang kining mga kabalaka./dbs