Dili diay kita angay’ng mabalaka nga motibugsok ang dagan sa ekonomiya sa atong nasod ning tuiga 2016 bisan pa man nga taliabot ang presidential elections ug bisan bag-o na unya kita’g presidente.
Atol sa among programang “Dialogue On The Air” niadtong Sabado sa DYSS Super Radyo, nahimo nako’ng guests sila si Regional Director Efren Carreon sa National Economic Development Authority (NEDA-7) ug ingon man si Mr. Philip Tan sa pundok sa mga negosyante sa Mandaue Chamber of Commerce.
Ang duha nga pulos representante sa Regional Tripartite Wages and Productivity Board (RTWPB-7) masaligon nga mosaka gihapon ang growth rate sa atong GDP kon gross domestic product ning tuiga bisag bag-o ang liderato sa Malacañang.
Ang mga rason ni Director Carreon sa pagsaka sa GDP tungod unya sa “election-related spending”.
Nagpasabot nga ang pagpagawas unya sa daghang kuwarta sa eleksiyon makatabang sa pagsulbong sa ekonomiya sa nasod kay magtuyok man ang atong kuwarta.
Laing bug-at nga hinungdan sa pagsaka sa GDP mao ang gitawag og “economic momentum” kay sukad sa 2010, pasaka ang growth rate sa atong GDP.
Sa maong tuig 2010, ang atong GDP mi-increase og 12.5 percent sumala ni Carreon; 6.8 percent sa 2011; 9.4% sa 2012; 7.4 sa 2013 ug 8.8 percent sa 2014.
Bisan wa pa makapagawas sa bag-ong data ang taga Philippine Statistics Authority alang sa tuig 2015 apan masaligon gihapon ang taga NEDA nga mo-increase ang growth rate sa GDP last year ug iyang gibana-bana nga mosaka gikan sa 8.5 ngadto sa 9.0 percent.
Laing sukaranan ni Carreon nga mosaka pa gyud ang GDP sa nasod ning tuiga mao ang malampusong rehabilitation efforts sa mga biktima sa Yolanda ug sa mga biktima sa kusog nga linog niadtong 2013.
Gipun-an ni Mr. Philip Tan nga ang ASEAN Integration usa sa mga maayong rason nga mosulbong pa gyud ang atong ekonomiya.
Susama’g baruganan ang duha nga mosaka gyud gihapon ang GDP ug ang ekonomiya sa nasod bisag kinsay modaog sa pagka-presidente kay naka built-in na ang maayong mga sistema ug mga balaod alang sa atong ekonomiya.
Si Tan nidugang nga mas molapad ang kompiyansa nilang mga negosyante ilabina ang mga international investors pagbutang og negosyo kung ligdong ang presidente unya mopatuman sa “transparency” ug ipatuman ang “rule of law”.
Labaw sa tanan kung maangkon ang tinuod nga kalinaw sa Mindanao ug pagpatuman sa gobyerno sa daghang infrastructure projects sama sa mga kalsada, tulay, farm-to-market roads ug uban pa.
* * *
Ning bag-ong tuig, segurado ko nga ang matag usa kanato ug bisan sa mga dagkong kompaniya mohan-ay gyud sa mga maayong plano isip maoy giya sa atong panimpalad ning laing bugno ug hagit sa pagpakabuhi.
Atong huwaman ang pulong sa pundok sa mga magpapatigayon nga mao ang S W O T analysis kon “strength, weaknesses, opportunity and threats” pagpalambo sa atong kinabuhi.
Kadaghanan kanato mga yanong trabahante lang sa gobyerno ug sa lain-laing mga kompaniya.
Unsa may atong katakos sa nahuptan nga katungdanan isip himuon natong “strength”? Segurado ko nga anaa kita niini kay gimugna man kita sa Diyos.
Tungod kay tawo man sab kita, anaa gyud ang atong mga kahuyang nga mao ni atong mga “weaknesses”.
Naglangkob na kini sa atong batasan sa pagkatapolan , tardiness, pagka-inconsistent sa performance.
Sa mga “opportunities”, apil na dinhi ang mga abilidad ug mga diskarte. Makuha nato ang mga opportunities pinaagi sa dobleng paningkamot.
Ang butang nga maghatag kanato ngadto sa kaalaot mao gyud ang mga bisyo ug mao kini akong gikonsiderar nga mga babag o “threats” sa atong pagpakabuhi nga mosamot kagamay ang atong net income alang sa pamilya.
Laing makadaot mao ang pagsige’g pangutang bisag klarong way hinungdan.
Manghinaot ko nga molambo gyud kita pinaagi sa pagdisiplina sa kaugalingon nga likayan ang atong pagkahuyang, pagkatapolan, pagkabisyoso ug pagkapalautang nga kutob na lang ibayad sa interest sa utang ang atong suweldo.
Timan-i ninyo kini nga ang trabahante nga puno sa utang dili na gyud epektibo sa iyang trabaho ug gani sa ubang kompaniya i-monitor kining klaseha sa mga trabahante kay tingalig makapanghilabot sa mga butang sa kompaniya.
Tambag sab sa mga eksperto nga kinahanglang ang 10 porsiento sa matag suweldo tigumon gyud ug ang 90 porsiento maoy kuhaan sa tanang gasto alang sa pamilya.
Busa magdaginot gyud ug magkugi gyud aron malikayan ang pagka-gidlay.
Happy New Year!
Disclaimer: The comments uploaded on this site do not necessarily represent or reflect the views of management and owner of Cebudailynews. We reserve the right to exclude comments that we deem to be inconsistent with our editorial standards.
